Ermenistan’ın 2020 yılında Azerbaycan‘la yaptığı 44 günlük savaş (İkinci Karabağ Savaşı) kendileri için hezimet olmuştu, yıllarca Azerbaycan karşıtı propaganda yapan Emenistan Başbakanı Nikol Paşinyan bu savaştan sonra şimdi halkına tarihi gerçekleri kabul ettirmeye çalışıyor.
Ekonomik zorluklarla boğuşan dört komşusunun ikisi ile (Türkiye - Azerbaycan) hiç bir ticari faaliyeti bulunmayan ve savaş yenilgisi psikolojisi taşıyan Ermenistan‘da Paşinyan birdenbire karşımıza barış elçisi olarak çıktı.
Paşinyan’nın Mart ayında mecliste yaptığı konuşmasında "Ermenistan’ın toprakları budur, bu sınırlar dışında emellerimiz olmamalıdır. Çünkü bu sınır çizgileri dışındaki herhangi bir Emel bizi yıkma fırsatı olarak, bizim yasal konumumuzu bozmak için kullanılacaktır. Biz güvenliğimizi bu çizgiler için de sağlamaya çalışıyoruz. Ülkemizi muhakkak savunacağız ama komşularımızdan toprak talebinde bulunursak haliyle savaş çıkacak onlar müttefik olacak ve bu bize ciddi çöküntü verecektir. Biz kimseden toprak talebinde bulunmayalım" demişti.
Sınırları çizilmiş egemen bir Ermenistan Cumhuriyeti'nin Azerbaycan ve Türkiye ile barışı sağlayıp ticaretin artmasının ülkeye refah getireceğini düşünen Başbakan 24 Nisan 20242 de yaptığı konuşmasında ise "1915 soykırım travmasınını atlatmalıyız bir vatan arayışına son vermeliyiz vaat edilmiş ülkeyi bulduk" sözleri özellikle bizim için çok önemlidir.
Paşinyan ayrıca resmi devlet arması içinde bulunan Ağrı Dağı'nın figürünün çıkarılmasını da yetkililerden talep etmiş, "Azerbaycan ve Türkiye’den toprak talebinden vazgeçin" demişti. Ayrıca bu yaptığı konuşmasında sözde Ermeni soykırımı yerine 'Büyük Felaket' tabirini kullandı.
Ermenilerin Azerbaycan’dan 1. Karabağ savaşı sonrası aldıkları ve şimdi Azerbaycan’ın geri istediği 4 köyle ilgili bizzat o köylerde yaşayan köylüler ile 26 Nisan’da bir toplantı yapan Paşinyan, "Bu köylerin Azerbaycan’a geri verilmesi gerekir, yoksa sonra Erivan sokaklarında bana rastladığınızda bunun sorumluluğunu ben almayacağım" dedi. Bu konuşmanın görüntüleri sosyal medyada mevcut.
26 Mayıs’ta yaptığı diğer bir konuşmada ise tarihi gerçekleri çarpıtma politikasından vazgeçen Paşinyan, 'Özellikle Sovyetler birliği döneminde ve sonrasındaki anlayışların Ermenilerin mevcut topraklar dışında bir Ermenistan aramaya ittiğini' bunun uluslararası ilişkilerde de bir unsur olarak kullanıldığını söyledi. "Aksi taktirde zaten kısıtlı olan kaynaklarımızı vatanın, devletin geleceğini baltalayan bir vatan arayışı için harcayacağız" diyen Paşinyan barışa göz kırptı.
Başbakan Paşiyan, 19 Mayıs tarihinde basına kapalı bir toplantıda. "Türkiye Ermenilere karşı bir soykırım yapmadı. Soykırım iddiaları Türk Ermeni ilişkilerinin bozulması için Sovyetler Birliği tarafından o dönemde iddia edildi ve kullanıldı" söylemi Ermeni ve Rus medyasında dikkat çekmiş bu söylemleri gündemlerine taşımışlardı.
Nikol Paşinyan'ın bu sözleri Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sorulduğunda Erdoğan. "Paşinyan nihayet gerçekleri gördü" demiştir.
Peki Paşinya’nın bu sözleri kendi kamuoyunda ve ülke dışında nasıl tepki alıyor? Paşinyan'a destek var mı? Yoksa barış isteği engelleniyor mu?
44 Günlük Karabağ savaşından sonra Paşinyan seçime gitmiş ve seçimleri kazanmıştı. Dolayısıyla kendi taraftarlarının desteği var. Fakat menfaatleri engellenecek olan Karabağ klanı, Taşnak yapılar ve yurtdışındaki Ermeni Diasporası kendisine şiddetle karşı çıkıyor. Çok uzun yıllardır, 'Soykırım ve Türk düşmanlığı', daha fazla toprak politikalarından beslenen, bu sebeple kendilerine çeşitli devletler tarafından bile dolarlar akan bu yapılar, tabii ki Paşinyan'ın bu söylem ve eylemlerinden huzursuzlar.
Fransa, ABD gibi ülkeler üzerinden fonlanıp bunun üzerinden büyük rant elde eden ama ekonomik ve askeri açıdan zavallı olan Ermenistan‘da yaşayan ihtiyaç sahibi halkın üzerine basarak ticari kaygılarla hareket eden ve ateşe benzinle giden Ermeni diasporası, ülke içinde de karışıklık çıkartmaya başladılar. "Kendimize dönelim, diasporanın gerçekleri bizimle uyuşmuyor, biz kendi gerçeklerimize bakalım" diyen Başbakan Paşinyan bu söylemleri yüzünden susturulabilir mi?
4 köyün Azerbaycan’a iade edilmesi kararına karşı 27-29 Mayıs günlerinde başkent Erivan sokakları karıştı. Olaylara dışarıdan fonlanan Ortadoks klisesi de destek veriyor. 'Vatan İçin Tavuş' hareketinin lideri, aynı zamanda hem Ermeni hem de Kanada vatandaşı olan Başpiskopos Bagrat Galstanyan, 26 Mayıs'taki mitingde Başbakan Nikol Paşinyan'a yeniden istifa çağrısında bulundu.
Paşinyan’ın işi zor. 25 Şubat 2021 tarihinde de askeri darbe girişimini önlemişti.
'Soykırım' yalanı ve sosyolojisi olmazsa, Türk düşmanlığı ve toprak talebi olmazsa diaspora nasıl kitle bulacak, neye saldıracak ve nasıl fonlanacak?
Diğer yandan Ermenistan, Türkiye ve Azerbaycan’la didişmezse, Paşinya’nın Türklerle barış isteği en başta Fransa ve ABD’nin de işine gelecek mi? Ermenistan’a silah desteği veren Fransa ve Yunanistan bundan çok rahatsız. Çünkü bu üç ülke Türkiye’nin sınırlarında her zaman meşgul olacağı karışıklıkları çıkartmaya bayılıyorlar.
Ruslar da Paşinyan’dan memnun değil; Çünkü Paşinyan, Ermenistan’ın da üyesi olduğu liderliğini Rusya’nın yaptığı 'Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'nden savaş sırası kendilerine yardımcı olmadıkları için kızgın ve 12 Mart 2024 de ilişkileri dondurdu. Üstelik bugünlerde 15-24 Temmuz tarihlerinde 85 Amerikan Askeri 175 Ermeni askerinin katılacağı bir tatbikat planlandı. Her ne kadar sayılar temsili olsa da Rusların hassas olduğu Kafkas coğrafyasında böyle bir tatbikatın planlanması Rusları kızdırdı.
İsrail de (Dolaylı olarak ABD de) Ermeni Başbakandan haz etmiyorlar. 21 Haziran 2024 tarihinde Ermeni parlamentosu Gazze katliamını protesto ederek bağımsız Filistin Devleti’ni resmen tanıdı.
Kısacası Paşinyan’ın şu sıralar Türklerden başka dostu kalmamış gibi (!)
Düşünülmesi gereken; Paşinyan’ın hayati tehlikesi, bir suikast veya darbeye maruz kalmaz ise Türk-Ermeni dostluğu kurulabilir mi?
* * *
Adnan SAKMAN
Merkez Sağ Parti
Uluslararası İlişkiler ve Türk Dünyasından Sorumlu
Genel Başkan Yardımcısı
Yorum Yazın